Izwi rekuti "chikafu chakagadziriswa" chinokandwa kwakatenderedza mune zvese zvinyorwa zvehutano uye chikafu blog chaunogona kuwana. Haisi manyepo kuti ruzhinji rwechikafu chinowanikwa muzvitoro nhasi zvigadzirwa zvakagadziriswa. Asi ndezvipi? Isu tinoziva sei kuti ndeapi akanaka kuti atore uye ndeapi asina hutano? Hechino chinongedzo chinokurumidza kune izvo zvavari uye izvo zvine hutano maringe nezvisiri-zvinovaka muviri zvakagadzirwa chikafu.

"Zvigadzirwa zvakagadzirwa" ndezvipi zvikafu zvakabikwa, zvemumagaba, zvakaiswa muhomwe, zvakatemwa kare, kana kukwidziridzwa nezvinonhuwira zvisati zvaiswa mukati. Maitiro aya anochinja hunhu hwechikafu nenzira dzakasiyana ndosaka kana iwe ukatenga pre yakabikwa chando chikafu chiri chakanyanya kuipa zvinehutano kupfuura kana iwe waizozvibikira iwe pachako. Kudya kwakaomeswa kuchange kuine makemikari anochengetedza, shuga uye kana munyu wakawedzerwa kwavari kuwedzera kunaka uye kuita kuti zvive nyore kubika uye zvinonaka. Kune rimwe divi hazvo, iwe unogona kunge uine bhegi repinachi kana kutema chinanazi uye haurase hunhu hwezvehutano kunyangwe hazvo zvichiri kutorwa se "zvakagadziriswa".

Hutano hwechikafu chakagadziriswa chichava chero chikafu chisina chero kana chine mashoma ekuwedzera. Zvigadzirwa zvakagadzirwa muhombodo, michero yemumagaba, miriwo yemumagaba, hove dzemumagaba, mukaka, uye nzungu zviri pakati pezvakanyanya kudya pane zvese zvakagadzirwa. Vamwe vanhu havana mukana wekutenga zvigadzirwa zvitsva panzvimbo yemagaba nekuda kwezvikonzero zvemari saka usazonzwa uine mhosva kana chikafu chemumagaba chakakwanira bhajeti rako nemararamiro ari nani. Edza uye dzivirira zvinhu zvemumagaba zvakawedzera munyu neshuga kuti uchengetedze hutano hwezvikafu zviri pamusoro. Ichokwadi kuti vanhu vakuru vazhinji vakabatikana mazuva ano uye kurima zvese zvako pachako hazvisi zvechokwadi. Kana zviri izvo kwauri, pre kutemwa kana pre kushambidzwa mabhegi zvigadzirwa hachisi chinhu chinofanirwa kufuratirwa nekuda kwekuti inofungidzirwa kugadziriswa.

Zvikafu zvisina kugadzirwa zvakanaka zvine hutano ndeizvi: dzinopisa imbwa wieners, nyama yemasikati, machipisi embatatisi, machipisi echip, chikafu chakaomeswa nechando, zviyo, machipisi, nezvimwe zvinhu zvakawanda. Zvizhinji zvezvinhu muzvitoro, zvakaita semapaketi akapakurwa kana makara akafuririka, zvakagadziriswa zvakanyanya kupfuura zvazviri chaizvo. Kune mashoma kwazvo "chaiwo" zvigadzirwa mune izvo zvigadzirwa uye makemikari ari akajairika kune miviri yedu. Ichi ndicho chikonzero chikafu chakanyatsogadziriswa, chine kukosha kushoma kwekudya, hazvina kunaka kuti isu tidye nguva dzose. Kufunga kuti isu taizorarama tisina kumbodya iwo mhando dzezvinhu hazvina musoro ndosaka zvichinyanyo kurairwa kuzvidya zvine mwero. Kudya zvakagadzirirwa makuki kamwe chete pamwedzi panzvimbo pezuva nezuva, kana zviyo zvekudya zvekushuga kamwe chete pasvondo panzvimbo pezuva nezuva shanduko huru kuedza uye kugadzira. Icho chikonzero chiri, muviri wako waizopindura zvakanyanya zvine mutsigo kune "chaicho" chikafu zvinhu kupfuura ese makemikari ayo izvi zvakagadziriswa chikafu zvinhu zvine. Chikafu chakagadziriswa chakabatanidzwa nekufutisa, rudzi rwechipiri chirwere cheshuga, cholesterol yakakwira, kuwedzerwa kweropa, uye kunyangwe mamwe kanzira. Izvo zvinokanganisa hutano hwedu uye zvinofanirwa kuve zvakaganhurirwa muzvikafu zvedu.

Chikafu chakagadzirwa chakakurumbira muzvitoro zvemazuva ano nekushambadzira zvekuti hazvigone kuzvidzivirira. Asi kuziva zvavari uye kuti zvinokanganisa sei hutano hwedu zvavanogona kuve kwakakosha. Ruzivo urwu runogona kukubatsira kufamba nenzira dzine hutano hwakakosha uye dzisinga. Ndinovimba izvi zvave kudzidzisa zvakanyanya pane zvakagadziriswa zvekudya, izvo zviri izvo nei kune zvakawanda kutaura pamusoro pazvo.

- Jade Mitchell, Mudzidzisi weNutrition